احیای زاینده‌رود در گرو تأمین اعتبارات

به گزارش پایگاه خبری شهر اصیل و به نقل از خبرگزاری ایمنا، حوضه زاینده‌رود در محدوده دو استان اصفهان و چهارمحال‌وبختیاری واقع شده که ۹۳ درصد از مساحت و ۹۸ درصد از جمعیت این حوضه در استان اصفهان و هفت درصد از مساحت و ۲ درصد از جمعیت آن در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. مطابق سرشماری سال ۱۳۹۵، ۴ میلیون و ۱۷۷ هزار نفر، جمعیت ساکن در این حوضه را تشکیل می‌دهند.

یکی از امیدهای دیرینه برای نجات حوضه زاینده‌رود، طرح‌های انتقال آب به فلات مرکزی است که از دهه ۸۰ تاکنون با نام‌های همچون تونل سوم کوهرنگ، چشمه لنگان، بهشت‌آباد معرفی شده‌اند، اما با اینکه بحران کمبود آب در حوضه زاینده‌رود هر سال شدیدتر می‌شود این طرح‌ها به دلایلی همچون کمبود اعتبار عقب افتاده‌اند.
رضا رجبی، معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان در این گفت‌وگو از آخرین وضعیت طرح‌های انتقال آب از سد ماندگان در جنوب استان تا تونل سوم کوهرنگ و سد سرداب سخن می‌گوید، متن کامل این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:

ایمنا: از آخرین وضعیت پیشرفت طرح‌های انتقال آب به استان بگویید و اینکه قرار است، چه میزان آب به حوضه منتقل کنند؟
رجبی: طرح‌های انتقال آب در استان را باید به دو دسته تقسیم کنیم، نخست طرح‌هایی که در شرکت آب منطقه‌ای اصفهان مدیریت می‌شود و دسته دوم نیز طرحی که بیرون از شرکت در حال انجام است. به‌طور مختصر باید اشاره کرد که طرح انتقال آب از دریا در شرکت آب منطقه‌ای مدیریت نمی‌شود، بلکه توسط یک شرکت پروژه‌ای به نام شرکت تأمین آب صفه در حال انجام است که هیئت مدیره خود را دارد و اعتبارش از طریق همان شرکت پروژه تأمین می‌شود.
اما درباره طرح‌هایی که در شرکت آب منطقه‌ای در حال اجرا است، اگر بخواهیم طرح انتقال بین حوضه‌ای را در نظر بگیریم در حال حاضر تنها یک طرح انتقال آب از جنوب استان به نام طرح سد و خطوط انتقال ماندگان در حال اجرا است که در این طرح سدی را روی رودخانه ماربر احداث می‌کنیم، مطالعات آن انجام شده و در حال دریافت مجوزهای مورد نیاز است، البته مشکلات دریافت مجوز زیست محیطی برطرف شده و به‌زودی صادر خواهد شد، بعد از آن هم دیگر مجوزهای طرح شامل مجوزهای دفتر تخصصی فنی، مجوز پدافند غیرعامل و دیگر مجوزهای مورد نیاز دریافت می‌شود تا بتوانیم ردیف مناسبی را برای این طرح از سازمان برنامه دریافت و آن را مدیریت کنیم.
این طرح اکنون در قالب یک قرار داد مشارکت بخش عمومی با بخش خصوصی در حال انجام است، بخش عمومی شرکت آب منطقه‌ای اصفهان و بخش خصوصی شرکت تأمین آب صفه است که با مشارکت به نسبت ۹۰ به ۱۰ در حال انجام این طرح هستند.
ایمنا: درباره مشخصات فنی طرح توضیح دهید.
رجبی: این طرح، سدی از جنس RCC روی رودخانه ماربر است که در محل مناسبی از منطقه ماندگان احداث می‌شود، ارتفاع سد از بستر ۸۸ متر، حجم کل مخزن ۱۵۷ میلیون متر مکعب و حجم مفید مخزن نیز ۱۲۲ میلیون متر مکعب است.
پس از احداث سد و البته موازی با آن خطوط لوله اجرا می‌شود، اما بخشی از محصول ذخیره شده پشت سد توسط یک سامانه انتقال به‌صورت خط لوله با طول مجموع ۲۵۰ کیلومتر و سه ایستگاه پمپاژ در طول مسیر خط قرار می‌گیرند تا آب را از محل سد ماندگان به محل سد چم آسمان انتقال دهند.
هدف این طرح انتقال آب برای تأمین مصارف شرب و قرار است آب از پشت سد ماندگان توسط تونل انتقال آب خام به تصفیه‌خانه بابا شیخ‌علی وارد شود و آبی که سال‌ها سامانه اول با بارگذاری روی زاینده‌رود از رودخانه می‌گرفت، امروزه توسط آب منتقل شده از سد ماندگان تأمین می‌شود. طول این خط ۲۰۵ کیلومتر است که در دو رشته خط لوله فولادی به قطر دو هزار میلی‌متر اجرا خواهد شد، سه ایستگاه پمپاژ با ظرفیت ۱۱.۵۷ متر مکعب بر ثانیه نیز در این طرح پیش‌بینی شده است.
ارتفاع پمپاژ آب در این طرح بزرگ ۹۰۵ متر است، بنابراین با یک طرح انرژی‌بر روبه‌رو هستیم که باید انرژی لازم برای پمپاژها را تأمین کنیم. هشت باب مخزن با ظرفیت ۳۰ هزار متر مکعب نیز در طول مسیر بین راه ساخته می‌شود.
ایمنا: چه مصارفی برای آب انتقالی از این پروژه پیش‌بینی شده است؟
رجبی: کل حجم آب انتقالی از این سد ۲۸۰ میلیون متر مکعب است که ۲۵۰ میلیون متر مکعب آن قرار است به سد چم آسمان برسد و ۳۰ میلیون متر مکعب از این آب نیز قرار است برای تأمین شهرستان‌های در مسیر در جنوب استان شهرستان‌های شهرضا، سمیرم و شهر مجلسی تعریف شده که پیش‌بینی شده به اندازه ۳۰ میلیون متر مکعب از کمبود آب شرب آن‌ها را با اجرای این طرح تأمین کنیم، این‌ها کلیات طرح ماندگان است که یکی از مهم‌ترین طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای به شمار می‌آید.

ایمنا: پروژه تونل کوهرنگ سه در چه مرحله‌ای است؟
رجبی: پروژه سد و تونل کوهرنگ سه کمی قدیمی‌تر است، اما این طرح که در حال انجام است، در تابلو منابع و مصارف زاینده‌رود از گذشته در نظر گرفته شده است. تونل انتقال آب صددرصد اجرا شده و مدتی است که به بخشی از آب توسط یک ایستگاه پمپاژ از طریق تونل در فصولی از سال که رودخانه کوهرنگ آب دارد منتقل می‌شود، اما در ماه‌های گرم سال به‌ویژه اکنون، در عمل امکان پمپاژ وجود ندارد و پمپ‌ها خاموش هستند به‌دلیل اینکه آبی برای پمپاژ وجود ندارد.
این سد در استان چهارمحال و بختیاری در منطقه کوهرنگ در حال ساخت است و درباره مشخصات فنی آن می‌توان گفت که یک سد بتونی دو قوسی با ارتفاع از روی بستر رودخانه ۸۹ متر و از روی پی ۱۲۵ متر است. این سد بزرگ اکنون حدود ۵۲ درصد پیشرفت داشته است که امیدواریم با شرایط اعتباری بهتر، به‌زودی سرعت کار بالا برود تا جایی که بر اساس برنامه مصوب در تابستان سال ۱۴۰۶ موفق شویم سازه سد را به‌طور کامل بهره‌برداری کرده و فرایند آبگیری سد را از آن زمان شروع کنیم تا به تراز مکفی برسد و تونلی که قرار است آب را انتقال دهد نیز مورد استفاده قرار گیرد.
ایمنا: ظرفیت انتقال آب این پروژه چقدر پیش‌بینی شده است؟
رجبی: طول تونل این پروژه ۲۴ کیلومتر است که پیش‌بینی شده ظرفیت تخصیص به اندازه ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب را انتقال دهد، هر چند حجم سد کوهرنگ حدود ۳۸۴ میلیون متر مکعب، حجم کل مخزن و حجم مفید مخزن حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب است و نزدیک به ۲۷۶ میلیون متر مکعب آب با اجرای این طرح قابل تنظیم خواهد بود.
مسلم است که این ظرفیت ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب را به سمت اصفهان انتقال پیدا خواهد کرد هرچند پس از اینکه آب از تونل خارج شود، چون به‌صورت روباز از منطقه چهارمحال عبور می‌کند، بخشی از آب را کشاورزان چهارمحال برداشت خواهند کرد و در نهایت امیدواریم نزدیک به ۱۰۰ میلیون به مخزن سد زاینده رود برسد، امیدواریم این اتفاق هرچه زودتر رخ دهد، اما آنچه مسلم است تونل تمام شده و ۵۲ درصد عملیات اجرایی سد پیشرفت داشته و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۴۰۶ بتوانیم این طرح بزرگ را آبگیری کنیم.
ایمنا: در زمینه انتقال آب پروژه‌های دیگری نیز در حال اجرا است؟
رجبی: علاوه‌بر طرح انتقال آب ماندگان، تونل سوم کوهرنگ و سامانه دوم آبرسانی به اصفهان بزرگ، مهم‌ترین پروژه‌های انتقال آب در حال اجرا در شرکت آب منطقه‌ای اصفهان است، اما علاوه‌بر آن‌ها طرح‌های کوچک دیگری نیز در دستور کار قرار دارد، همچون سد سرداب که تا امروز بیش از ۹۵ درصد این سد پیشرفت دارد تا جایی که اکنون می‌توانیم پلاگ سد را ببندیم، آبگیری را شروع کنیم و امیدوار باشیم که سیلاب سال جاری را مدیریت کنیم تا مقداری راندمان تونل چشمه لنگان را بهبود ببخشد تا امیدوار باشیم که شرایط ذخیره آب پشت سد بهتر باشد، اما به‌دلیل نبود اعتبار و خرید اراضی انجام نشده این تهدید وجود دارد که با بسته شدن پلاگ سد، ممکن است آب آسیبی به دو روستای قرار گرفته در مخزن برساند به همین دلیل تلاش می‌کنیم که قبل از پایان فصل تابستان این اتفاق بیفتد، زیرا در غیر این صورت پروژه یک سال عقب می‌افتد.
ایمنا: استفاده از ظرفیت مولدسازی اموال دولت تا چه اندازه در پیشرفت پروژه‌های انتقال آب به استان مؤثر بوده است؟
رجبی: این کار انجام شده، فرایند قیمت‌گذاری و کارشناسی که باید زیر نظر امور اقتصاد و دارایی انجام می‌شد به پایان رسید و شرکت تأمین آب صفه برنده مزایده شد که این بخش از مولدسازی به این شرکت ابلاغ شد دو قسط از این اقساطی که باید پرداخت می‌شد نیز عملیاتی شده و با مطالبات شرکت تأمین آب صفه در راستای اجرای طرح بزرگ انتقال آب از ماندگان فرایند تهاتر آن در حال انجام و قرار است ۳۵ همتی که مبنای این موضوع است که در طرح ماندگان هزینه شود.