تعریف
با توجه به سرعت تغییرات جهان امروز، راهکارهای نوآورانه و جامع برای مدیریت و نظارت بر واحدهای تابعه از الزامات راهبری سازمان‌ها و شرکت‌ها است؛ به این واسطه بازطراحی و بهبود نظام‌ها، مدل‌ها و فرآیندهای راهبری شرکتی، در سازمانی نظیر تأمین اجتماعی ضروری به نظر می‌رسد. سامانه هوشمند، یکپارچه، به‌روز و مطابق با استانداردها و فناوری‌های نوین باید بستر پیاده‌سازی این نظام‌ها و مدل‌ها باشد.
طرح «ساماندهی شرکت‌ها و املاک»، طراحی یک سامانه جامع و یکپارچه در راستای ایفای بهتر نقش راهبری و نظارت بر بیش از 300 شرکت و واحدهای تابعه سازمان تأمین اجتماعی را در چارچوب اشاره شده دنبال می‌کند. همچنین در قالب این طرح، تشکیل سبدی از دارایی‌های ملکی و شرکتی با بیشترین بازدهی جاری و سرمایه‌ای، کمترین ریسک و بیشترین نقدشوندگی در چارچوب الزامات قانونی هدفگذاری شده است.
حفاظت از دارایی‌های تأمین اجتماعی از طریق ایجاد شفافیت و داده‌های مربوط و به‌موقع و نظارت بر حسن اجرای تکالیف مجامع شرکت‌های تابعه این سازمان از دیگر اهداف مشخص طرح مذکور به شمار می‌روند.
کارکرد
در چارچوب طرح ساماندهی شرکت‌ها و املاک، کارکردهایی نظیر؛ ارتقای حاکمیت شرکتی، افزایش شفافیت و هدفمند کردن و ساماندهی منابع مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها با استفاده از فناوری‌های نوین و ساماندهی املاک و مستغلات سازمان با رویکرد مولدسازی و ارزش‌آفرینی آنها با بهره‌گیری از ابزارهای نوین بازار سرمایه و توکنایز (Tokeniz) کردن دارایی‌های غیرمنقول در بستر بلکچین حاصل میشود.
همچنین، «تضمین صیانت از دارایی‌های عمومی و ارتقاء کارایی اقتصادی سازمان‌های عمومی غیردولتی»، «افزایش بازدهی سرمایه‌ای و نقدشوندگی دارایی‌ها از طریق بهره‌گیری از سازوکارهای نوین مالی» و «تحقق بندهای مرتبط با بهینه‌سازی مدیریت دارایی‌های عمومی در قوانین برنامه توسعه، بودجه سنواتی و سیاست‌های کلی اصل۴۴» را می‌توان از دیگر کارکردهای این طرح دانست.
زیرپروژه
زیرپروژه‌های طرح ساماندهی شرکت‌ها و املاک به عنوان یکی از طرح‌های بیست‌گانه تحولی سازمان تأمین اجتماعی، در قالب «ایجاد سامانه جامع حاکمیت شرکتی (ارزیابی بهره‌وری و پایش اقتصادی)»، «ساماندهی املاک و مستغلات (تثبیت مالکیت، کاربری، بهره‌برداری و مولدسازی)»، «نظام شفافیت حسابداری و حسابرسی شرکت‌ها»، «تدوین ضوابط مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و نظارت عالیه بر اجرا» و «تأسیس صندوق املاک و مستغلات REIT و یا صندوق زمین و ساختمان شامل تدوین طرح، اخذ مجوز تأسیس صندوق، تعیین املاک مشمول، اخذ مجوز از بورس و راه‌اندازی صندوق (بررسی سپس اجرا)» دسته‌‌بندی می‌شوند.
گذشته
سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان بزرگ‌ترین صندوق بیمه اجتماعی کشور، سرمایه‌های خود را در بازارها و شرکت‌ها، پروژه‌ها، املاک و موارد دیگر سرمایه‌گذاری کرده است. بدون یک راهبری مناسب و نظارت فعال، امکان هدررفت سرمایه‌های صرف‌شده یا عدم بازدهی مورد انتظار در این بخش وجود دارد؛ بنابراین، با ایجاد ضرورت مکانیزم‌های نظارتی و اجرایی مناسب، اطمینان از سودآوری و پایداری سرمایه‌گذاری‌ها حاصل میشود. در این راستا، استفاده از فناوری‌های نوین اطلاعاتی در کنار سایر راهکارهای عملیاتی، کارگشا و ضروری است؛ به این جهت تأمین اجتماعی تدوین طرح ساماندهی شرکت‌ها و املاک سازمان را در دستور کار قرار داده است.
اقدام و آینده
اجرایی شدن طرح ساماندهی شرکت‌ها و املاک، دستاوردهایی نظیر؛ «افزایش شفافیت، پاسخگویی و بهره‌وری در شرکت‌های تابعه»، «ارزشگذاری دقیق و به‌روز دارایی‌های غیرمنقول»، «ایجاد امکان نقدشوندگی و تأمین مالی از محل دارایی‌ها»، «ارتقای توان حکمرانی اقتصادی سازمان از طریق اطلاعات دقیق و بهنگام»، «کاهش هدررفت منابع در هزینه‌کردهای اجتماعی و افزایش اثرگذاری مسئولیت اجتماعی» و «افزایش اعتبار و برند سازمان در نزد سرمایه‌گذاران و نهادهای نظارتی» را موجب خواهد شد.
مواردی دیگری نظیر؛ «شفافیت از طریق نظارت و رسیدگی در سطح کلان و جامع بر لایه‌های حسابرسی، عملکردی، نظام بهره‌وری و سودآوری شرکت‌ها»، «دسترسی به اطلاعات جامع مالی شرکت‌ها برای سازمان و بهره‌برداری لازم جهت سیاستگذاری کلان مالی و پاسخگویی در زمان مناسب» و «اجتناب از هدررفت منابع و بودجه‌های تخصیصی» نیز در چارچوب دستاوردهای آینده طرح ساماندهی شرکت‌ها و املاک سازمان مورد انتظار است.
همچنین «جلوگیری از اعمال سلیقه‌های مدیران شرکت‌ها»، «هزینه‌کرد موثر در راستای اهداف عالی سازمان در حوزه ایفای تعهدات مسولیت اجتماعی»، «ارتقای شهرت و برند سازمان»، «تنوع‌سازی پرتفوی املاک سازمان»، «استفاده از مزایای مالیاتی»، «کنترل حرفه‌ای بر ساختار مدیریت املاک سرمایه‌ای» و «احتمال نقدشوندگی املاک از طریق بورس و غیره» در حوزه دستاوردهای طرح مذکور قرار دارند.