به گزارش پایگاه خبری شهر اصیل و به نقل از پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، در سالهای اخیر، بازیافت پسماندهای صنعتی و رسیدن به فناوریهای به صرفه اقتصادی برای استفاده مجدد باطله و پسماند و لجنهای صنعتی یکی از مهمترین موضوعات تحقیق و توسعه غولهای صنعتی و معدنی در سطح دنیا بوده است و تاکید دولتها و مجامع جهانی برای رعایت استانداردهای توسعه پایدار این امر را به عنوان یک الزام بینالمللی مطرح کرده است.
اما تا به اینجای کار، مساله اصلی، استفاده از روشهای بهینه و کم هزینه و با قابلیت استفاده در مقیاس بزرگ صنعتی بود که بعضاً امکان پذیر نبود. در جهانی که صنعت فولاد بهعنوان یکی از پرمصرفترین صنایع منابع و انرژی شناخته میشود، گذار به سمت تولید پاک و پایداری محیطزیستی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی استراتژیک است. فولاد مبارکه با اجرای پروژه «بازیابی ۲۵ هزار تن پسماند با فناوری نانو»، عملاً پرچمدار تحول سبز در صنعت فولاد ایران شده و الگویی بومی از اقتصاد چرخشی ارائه کرده است.
فناوری نانو در خدمت پایداری صنعتی
این پروژه شامل «خط بازیابی لجن کلاریفایر نورد گرم» است که با همکاری شرکت دانشبنیان فولاد اکسیر فدک و در مدل BOT اجرا میشود. ظرفیت سالانه بازیافت، ۲۵ هزار تن پسماند و ۱۵ هزار تن لجن کلاریفایر است و با سرمایهگذاری ۱۹۰ میلیارد تومان در کمتر از ۲۴ ماه به بهرهبرداری میرسد.
فناوری به کار گرفته شده در این فرآیند، اکسیداسیون پیشرفته (AOP) برای حذف آلایندههای آلی،نانوکاتالیستهای CeO₂، Ag و TiO₂ برای تصفیه و شکستن پیوندهای شیمیایی پیچیده،خشکسازی آتی و میکروپالایزر برای بازیابی خشک و با خلوص بالا، و نانو فلوکولاسیون جهت تهنشینی ذرات معلق است.
این ترکیب فناورانه، امکان بازگرداندن فلزات با ارزش، کاهش مصرف آب و انرژی و بهبود کیفیت خروجی را فراهم کرده است.
پیشگامی فولاد مبارکه در قیاس با رقبای جهانی
در فرآیند جهانی نیز تجارب فولادسازان بزرگ نیز موید این اتفاق است.
تاتا استیل با اجرای پروژه “Zero Effluent Discharge” از سال ۲۰۱۹، موفق به بازیافت بیش از ۹۸٪ پساب صنعتی خود شده است.
در واحد جمشیدپور، از فناوری نانو غشاها و راکتورهای زیستی برای حذف فلزات سنگین و بازگرداندن آب صنعتی استفاده میشود.
تاتا استیل تمرکز خود را بر بازیافت آب و کاهش آلودگی مایع گذاشته، درحالیکه فولاد مبارکه در حوزه پسماند جامد و لجن صنعتی (که پیچیدگی بیشتری دارد) پیشگام است.
از منظر فناوری، استفاده از نانوکاتالیستهای چندفلزی در ایران گامی جلوتر از سیستم نانوفیلتراسیون آبی تاتا محسوب میشود. پوسکو با ابتکار “POSCO Green & Smart Steel”، به سمت دیجیتالیسازی مدیریت پسماند حرکت کرده است. این شرکت با استفاده از هوش مصنوعی و حسگرهای نانویی، دادههای لحظهای انتشار گاز و پسماند را پایش میکند.
همچنین در پروژه «Finex 2.0»، از فناوری کاهش مستقیم برای کاهش ۲۰٪ انتشار CO₂ تا سال ۲۰۳۰ بهره میگیرد. پوسکو در مسیر «دیجیتال و کمکربن» گام برداشته، اما تمرکز آن بیشتر بر کاهش گازهای گلخانهای است.
فولاد مبارکه با تمرکز بر بازیافت مواد جامد درونفرایندی، حلقهی مکمل این زنجیره را هدف قرار داده و نشان میدهد که ایران هم در بعد «Green Material Recovery» حرفی برای گفتن دارد.
ارسلورمیتال با پروژه “Carbalyst” در بلژیک، گازهای خروجی کوره بلند را به اتانول صنعتی تبدیل میکند.
در این فرایند سالانه ۸۰ هزار تن CO₂ را به مواد شیمیایی مفید تبدیل میکند. ارسلورمیتال در خط مقدم «کربنشیمی» است؛ یعنی تبدیل آلایندهها به مواد ارزشمند. فولاد مبارکه در همین مسیر اما با تمرکز بر «لجنشیمی» گام برمیدارد—بازیافت فلزات، روغن و ترکیبات صنعتی از ضایعات جامد. هر دو در نهایت به یک نقطه میرسند: تبدیل آلودگی به منبع ارزشمند.
فولاد مبارکه، از تولید فولاد تا تولید ارزش
بازه زمانی مشخص شده برای این طرح، کمتر از ۲۴ ماه از طراحی تا بهرهبرداری است که سریعتر از نمونههای مشابه تاتا یا پوسکو خواهد بود.
برخلاف مدلهای کاملاً درونسازمانی خارجی، این پروژه با همکاری بخش خصوصی دانشبنیان ایرانی اجرا شده که به توسعه بومی فناوری نانو در صنعت فولاد کمک میکند.
استفاده از مدل «ساخت، بهرهبرداری، انتقال» باعث کاهش فشار مالی بر شرکت مادر و تضمین بازگشت سرمایه نوآورانه شده است. پروژه بازیافت پسماند با فناوری نانو در فولاد مبارکه تنها یک طرح زیستمحیطی نیست، بلکه تجلی استراتژی جدید این غول صنعتی در مسیر مسئولیت اجتماعی فعال، اقتصاد چرخشی و تولید سبز است.
در مقایسه با غولهایی چون تاتا، پوسکو و ارسلورمیتال، فولاد مبارکه با تمرکز بر فناوری نانو در بازیافت جامدات و بهرهگیری از ظرفیت شرکتهای دانشبنیان داخلی، نهتنها به استانداردهای جهانی نزدیک شده بلکه در برخی حوزهها از آنها پیشی گرفته است.
فولاد مبارکه امروز نشان میدهد که صنعت فولاد ایران میتواند همزمان «رقابتی»، «پایدار» و «دانشمحور» باشد و این همان تعریفی است که جهان امروز از یک شرکت مسئول در قرن بیستویکم انتظار دارد.
